Τετάρτη 28 Φεβρουαρίου 2007

ΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ

Οἱ μετοχὲς κλίνονται σὰν τρικατάληκτα ἐπίθετα μὲ τρία γένη καὶ εἶναι δευτερόκλιτες ἤ τριτόκλιτες.

α) Μετοχὲς δευτερόκλιτες

Οἱ δευτερόκλιτες μετοχὲς λήγουν σὲ -μενος, -μένη, -μενον

καὶ κλίνονται ὅπως τὰ ἐπίθετα σὲ -ος, -η, -ον (σοφός, σοφή, σοφόν)

λυόμενος, λυομένη, λυόμενον ΄ γεν. λυομένου, λυομένης, λυομένου, κτλ. – λυσόμενος, λυσομένη, λυσόμενον ΄ γεν. λυσομένου, λυσομένης, λυσομένου κτλ.

Ἔτσι καὶ: λυσάμενος, λυσαμένη, λυσάμενον΄ λελυμένος, λελυμένη, λελυμένον΄ τιμώμενος, τιμωμένη, τιμώμενον΄ ποιούμενος, ποιουμένη, ποιούμενον΄ δηλούμενος, δηλουμένη, δηλούμενον΄ δεικνύμενος, δεικνυμένη, δεικνύμενον΄ τιθέμενος, τιθεμένη, τιθέμενον κτλ.

β) Μετοχὲς τριτόκλιτες

Οἱ τριτόκλιτες μετοχὲς λήγουν:

1) σὲ -ας, -ᾶσα, -αν (πᾶς, πᾶσα, πᾶν)

λύσας, λύσασα, λῦσαν΄ γεν. λύσαντος, λυσάσης, λύσαντος κτλ.΄ κλ., ὦ λύσας, λύσασα, λῦσαν΄ πληθ., λύσαντες, λύσασαι, λύσαντα΄ γεν., λυσάντων, λυσασῶν, λυσάντων΄ δοτ., λύσασι, λυσάσαις, λύσασι κτλ.΄ δυϊκός, τὼ λύσαντε, λυσάσα, λύσαντε΄ τοῖν λυσάντοιν, λυσάσαιν, λυσάντοιν ΄

ἱστάς, ἱστᾶσα, ἱστάν΄ γεν., ἱστάντος, ἱστάσης, ἱστάντος κτλ.΄ κλ., ἱστάς, ἱστᾶσα, ἱστάν΄ πληθ., ἱστάντες, ἱστᾶσαι, ἱστάντα΄ γεν. ἱστάντων, ἱστασῶν, ἱστάντων΄ δοτ., ἱστᾶσι, ἱστάσαις, ἱστᾶσι κτλ΄ δυϊκός, τὼ ἱστάντε, ἱστάσα, ἱστάντε΄ τοῖν ἱστάντοιν, ἱστάσαιν, ἱστάντοιν).

Ὅπως τὸ λύσας ἔτσι καί: γράψας, γράψασα, γράψαν΄ μείνας, μείνασα, μεῖναν΄ άγγείλας, άγγείλασα, ἀγγεῖλαν κ.ἄ.

Ὅπως τὸ ἱστάς ἔτσι καί: ἐμπιμπλάς, -ᾶσα, -άν΄ βάς, βᾶσα, βάν΄ ἀποδράς, ἀποδρᾶσα, ἀποδράν.

2) σὲ -είς, -εῖσα, -έν (χαρίεις, χαρίεσσα, χαρίεν)

λυθείς, λυθεῖσα, λυθέν΄ γεν., λυθέντος, λυθείσης, λυθέντος κτλ., κλ., ὦ λυθείς, λυθεῖσα, λυθέν΄ πληθ., λυθέντες, λυθεῖσαι, λυθέντα΄ γεν., λυθέντων, λυθεισῶν, λυθέντων΄ δοτ., λυθεῖσι, λυθείσαις, λυθεῖσι κτλ΄ δυϊκός, τὼ λυθέντε, λυθείσα, λυθέντε΄ τοῖν λυθέντοιν, λυθείσαιν, λυθέντοιν.

Ἔτσι καί: γραφείς, γραφεῖσα, γραφέν – πληγείς, πληγεῖσα, πληγέν΄ τιθείς, τιθεῖσα, τιθέν - ἱείς, ἱεῖσα, ἱέν΄ ῥυείς, ῥυεῖσα, ῥυέν κ.ἄ.

3) σὲ -ούς, -οῦσα, -όν (ὀδούς)

διδούς, διδοῦσα, διδόν΄ γεν., διδόντος, διδούσης, διδόντος κτλ.΄ κλ., ὦ διδούς, διδοῦσα, διδόν΄ πληθ., διδόντες, διδοῦσαι, διδόντα΄ γεν., διδόντων, διδουσῶν, διδόντων΄ δοτ., διδοῦσι, διδούσαις, διδοῦσι κτλ.΄ δυϊκός, τὼ διδόντε, διδούσα, διδόντε΄ τοῖν διδόντοιν, διδούσαιν, διδόντοιν.

Ἔτσι καί: (τοῦ ἁλίσκομαι, μτχ. ἀορ. β’) ἁλούς, ἀλοῦσα, ἁλόν΄ (τοῦ γιγνώσκω, μτχ. ἀορ. β’) γνούς, γνοῦσα, γνόν΄ (τοῦ ζῶ, μτχ. ἀορ. β΄) βιούς, βιοῦσα, βιόν κ.ἄ.

4) σὲ -ύς, -ῦσα, -ύν (ἱμάς)

δεικνύς, δεικνῦσα, δεικνύν΄ γεν., δεικνύντος, δεικνύσης, δεικνύντος κτλ΄ κλ., ὦ δεικνύς, δεικνῦσα, δεικνύν΄ πληθ., δεικνύντες, δεικνῦσαι, δεικνύντα΄ γεν., δεικνύντων, δεικνυσῶν, δεικνύντων΄ δοτ., δεικνῦσι, δεικνύσαις, δεικνῦσι κτλ.΄ δυϊκός, τὼ δεικνύντε, δεικνύσα, δεικνύντε΄ τοῖν δεικνύντοιν, δεικνύσαιν, δεικνύντοιν.

Ἔτσι καί: (τοῦ ἀπόλλυμι, μτχ. ἐνεστ.) ἀπολλύς, ἀπολλῦσα, ἀπολλύν΄ (τοῦ δύομαι, μτχ. ἀορ. β΄) δύς, δῦσα, δύν΄ (τοῦ φύομαι, μτχ. ἀορ. β΄) φύς, φῦσα, φύν κ.ἄ.

5) σὲ -ων, -ουσα, -ον (ἄκων, ἄκουσα, ἆκον - ἑκών, ἑκοῦσα, ἑκόν)

λύων, λύουσα, λῦον΄ γεν., λύοντος, λυούσης, λύοντος κτλ.΄ κλ., ὦ λύων, λύουσα, λῦον΄ πληθ., λύοντες, λύουσαι, λύοντα΄ γεν., λυόντων, λυουσῶν, λυόντων΄ δοτ., λύουσι, λυούσαις, λύουσι κτλ.΄ δυϊκός, τὼ λύοντε, λυούσα, λύοντε΄ τοῖν λυόντοιν, λυούσαιν, λυόντοιν.

Ἔτσι καί: λύσων, λύσουσα, λῦσον΄ γράφων, γράφουσα, γράφον΄ γράψων, γράψουσα, γράψον κ.ἄ.

φυγών, φυγοῦσα, φυγόν΄ γεν., φυγόντος, φυγοῦσης, φυγόντος κτλ.΄ κλ., ὦ φυγών, φυγοῦσα, φυγόν΄ πληθ., φυγόντες, φυγοῦσαι, φυγόντα΄ γεν., φυγόντων, φυγουσῶν, φυγόντων΄ δοτ., φυγοῦσι, φυγούσαις, φυγοῦσι κτλ.΄ δυϊκός, τὼ φυγόντε, φυγούσα, φυγόντε΄ τοῖν φυγόντοιν, φυγούσαιν, φυγόντοιν.

Ἔτσι καί: (εἰμί) ὤν, οὖσα, ὄν΄ (αἱρῶ) ἑλών, ἑλοῦσα, ἑλόν΄ (ὁρῶ) ίδών, ἰδοῦσα, ἰδόν κ.ἄ.

6) σὲ -ῶν, -ῶσα, -ῶν (γέρων)

τιμῶν, τιμῶσα, τιμῶν΄ γεν., τιμῶντος, τιμώσης, τιμῶντος κτλ.΄ κλ., ὦ τιμῶν, τιμῶσα, τιμῶν΄ πληθ., τιμῶντες, τιμῶσαι, τιμῶντα΄ γεν., τιμώντων, τιμωσῶν, τιμώντων΄ δοτ., τιμῶσι, τιμώσαις, τιμῶσι κτλ.΄ δυϊκός, τὼ τιμῶντε, τιμώσα, τιμῶντε΄ τοῖν τιμώντοιν, τιμώσαιν, τιμώντοιν.

Ἔτσι καί: ὁρῶν, ὁρῶσα, ὁρῶν – φοιτῶν, φοιτῶσα, φοιτών κ.ἄ.΄ ὅμοια καὶ (τοῦ ἐλαύνω, μτχ. μέλλ.) ἐλῶν, ἐλῶσα, ἐλῶν κ.ἄ.

7) σὲ -ῶν, -οῦσα, -οῦν (ὀδούς)

δηλῶν, δηλοῦσα, δηλοῦν΄ γεν., δηλοῦντος, δηλούσης, δηλοῦντος κτλ.΄ κλ., ὦ δηλῶν, δηλοῦσα, δηλοῦν΄ πληθ., δηλοῦντες, δηλοῦσαι, δηλοῦντα΄ γεν., δηλούντων, δηλουσῶν, δηλούντων΄ δοτ., δηλοῦσι, δηλούσαις, δηλοῦσι κτλ.΄ δυϊκός, τὼ δηλοῦντε, δηλούσα, δηλοῦντε΄ τοῖν δηλούντοιν, δηλούσαιν, δηλούντοιν.

Ἔτσι καί: ποιῶν, ποιοῦσα, ποιοῦν - ἐλευθερῶν, ἐλευθεροῦσα, ἐλευθεροῦν - ἀγγελῶν, ἀγγελοῦσα, ἀγγελοῦν – μενῶν, μενοῦσα, μενοῦν κ.ἄ.

8) σὲ -ώς, -υῖα, -ός

λελυκώς, λελυκυῖα, λελυκός΄ γεν., λελυκότος, λελυκυίας, λελυκότος΄ δοτ., λελυκότι, λελυκυίᾳ, λελυκότι΄ αἰτ., λελυκότα, λελυκυῖαν, λελυκός΄ κλ., ὦ λελυκώς, λελυκυῖα, λελυκός΄ πληθ., λελυκότες, λελυκυῖαι, λελυκότα΄ γεν., λελυκότων, λελυκυιῶν, λελυκότων΄ δοτ., λελυκόσι, λελυκυίαις, λελυκόσι κτλ.΄ δυϊκός, τὼ λελυκότε, λελυκυία, λελυκότε΄ τοῖν λελυκότοιν, λελυκυίαιν, λελυκότοιν.

Ἔτσι καί: ἠγγελκώς, -κυῖα, -κός΄ γεγραφώς, γεγραφυῖα, γεγραφός΄ (τοῦ ἄχρ. ῥ. εἴκω *μοιάζω, παρακ. ἔοικα) εἰκώς, εἰκυῖα, εἰκός΄ (τοῦ ἀποθνήσκω, παρακ. τέθνηκα) τεθνηκώς, -κυῖα, -κός΄ (τοῦ ἄχρ. ῥ. δείδω *φοβοῦμαι, παρακ. δέδοικα) δεδοικώς, -κυῖα, -κός ἤ δεδιώς, δεδιυῖα, δεδιός΄ (τοῦ ῥ. οἶδα= γνωρίζω)εἰδώς, εἰδυῖα, εἰδός΄ (τοῦ ῥ. γίγνομαι) γεγονώς, γεγονυῖα, γεγονός κ.ἄ.

9) σὲ -ώς, -ῶσα, -ώς (ἤ -ός)

ἑστώς, ἑστῶσα, ἑστώς (ἤ ἑστός)΄ γεν., ἑστῶτος, ἑστώσης, ἑστῶτος κτλ.΄ κλ., ὦ ἑστώς, ἑστῶσα, ἑστώς (ἤ ἑστός)΄ πληθ., ἑστῶτες. ἑστῶσαι, ἑστῶτα΄ γεν., ἑστώτων, ἑστωσῶν, ἑστώτων΄ δοτ., ἑστῶσι, ἑστώσαις, ἑστῶσι κτλ.΄ δυϊκός, τὼ ἑστῶτε, ἑστώσα, ἑστῶτε΄ τοῖν ἑστώτοιν, ἑστώσαιν, ἑστώτοιν.

Ἔτσι καί: (τοῦ ἀποθνῄσκω, παρακ. τέθνηκα) β΄ τύπος: τεθνεῶσα, τεθνεώς ἤ τεθνεός.

Τετάρτη 21 Φεβρουαρίου 2007

ΑΝΩΜΑΛΑ ΕΠΙΘΕΤΑ

Τὰ πιὸ συνηθισμὲνα εἶναι τὰ ἀκόλουθα πέντε.

  1. πολύς, πολλή, πολύ (ἐτερόκλιτο)

Ἐνικὸς ἀριθμός

Πληθυντικὸς ἀριθμός

ὀνομαστική

ὁ πολύς

ἡ πολλ

τὸ πολ

οἱ πολλοί

αἱ πολλαί

τὰ πολλ

γενική

τοῦ πολλοῦ

τῆς πολλῆς

τοῦ πολλοῦ

τῶν πολλῶν

τῶν πολλῶν

τῶν πολλῶν

δοτική

τῷ πολλ

τῇ πολλ

τῷ πολλ

τοῖς πολλοῖς

ταῖς πολλαῖς

τοῖς πολλοῖς

αἰτιατική

τὸν πολύν

τὴν πολλήν

τὸ πολ

τοὺς πολλούς

τὰς πολλάς

τὰ πολλ

κλητική

ὦ πολ

ὦ πολλ

ὦ πολ

ὦ πολλοί

ὦ πολλαί

ὦ πολλ

  1. μέγας, μεγάλη, μέγα (ἐτερόκλιτο)

Ἐνικὸς ἀριθμός

Πληθυντικὸς ἀριθμός

Δυϊκός ἀριθμός

ὀνομαστική

ὁ μέγας

ἡ μεγάλη

τὸ μέγα

οἱ μεγάλοι

αἱ μεγάλαι

τὰ μεγάλα

τὼ μεγάλω

τὼ μεγάλα

τὼ μεγάλω

γενική

τοὺ μεγάλου

τῆς μεγάλης

τοῦ μεγάλου

τῶν μεγάλων

τῶν μεγάλων

τῶν μεγάλων

τοῖν μεγάλοιν

τοῖν μεγάλαιν

τοῖν μεγάλοιν

δοτική

τῷ μεγάλ

τῇ μεγάλ

τῷ μεγάλ

τοῖς μεγάλοις

ταῖς μεγάλαις

τοῖς μεγάλοις

τοῖν μεγάλοιν

τοῖν μεγάλαιν

τοῖν μεγάλοιν

αἰτιατική

τὸν μέγαν

τὴν μεγάλην

τὸ μέγα

τοὺς μεγάλους

τὰς μεγάλας

τὰ μεγάλα

τὼ μεγάλω

τὼ μεγάλα

τὼ μεγάλω

κλητική

ὦ μέγα

ὦ μεγάλη

ὦ μέγα

ὦ μεγάλοι

ὦ μεγάλαι

ὦ μεγάλα

ὦ μεγάλω

ὦ μεγάλα

ὦ μεγάλω

  1. πρᾶος, πραεῖα, πρᾶον (ἐτερόκλιτο)

Ἐνικὸς ἀριθμός

Πληθυντικὸς ἀριθμός

Δυϊκός ἀριθμός

ὀνομαστική

ὁ πρᾶος

ἡ πραεῖα

τὸ πρᾶον

οἱ πρᾶοι

αἱ πραεῖαι

τὰ πραέα

τὼ πράω

τὼ πραεία

τὼ πράω

γενική

τοῦ πράου

τῆς πραείας

τοῦ πράου

τῶν πραέων

τῶν πραειῶν

τῶν πραέων

τοῖν πράοιν

τοῖν πραείαιν

τοῖν πράοιν

δοτική

τῷ πρά

τῇ πραείᾳ

τῷ πρά

τοῖς πραέσι

ταῖς πραείαις

τοῖς πραέσι

τοῖν πράοιν

τοῖν πραείαιν

τοῖν πράοιν

αἰτιατική

τὸν πρᾶον

τὴν πραεῖαν

τὸ πρᾶον

τοὺς πράους

τὰς πραείας

τὰ πραέα

τὼ πράω

τὼ πραεία

τὼ πράω

κλητική

ὦ πρᾶε

ὦ πραεῖα

ὦ πρᾶον

ὦ πρᾶοι

ὦ πραεῖαι

ὦ πραέα

ὦ πράω

ὦ πραεία

ὦ πράω

Ὁμοίως καὶ τά:

  1. ὁ σῶς, ἡ σῶς, τὸ σῶν (ἐλλειπτικό)
  2. ὁ φροῦδος, ἡ φρούδη (καὶ ἡ φροῦδος), φροῦδον (ἐλλειπτικό)


Δευτέρα 12 Φεβρουαρίου 2007

ΤΡΙΤΟΚΛΙΤΑ ΕΠΙΘΕΤΑ

Διαιροῦνται κατὰ τὸ χαρακτήρα τους, ὅπως καὶ τὰ οὐσιαστικά, σὲ φωνηεντόληκτα καὶ συμφωνόληκτα.

Α) Φωνηεντόληκτα ἐπίθετα τῆς γ’ κλίσης

α) Τρικατάληκτα (σὲ -υς, -εια, )

Θέμα: βαθυ-, βαθε-


Ἐνικός

Πληθυντικός

Δυϊκός

ὀνομαστική

ὁ βαθς

ἡ βαθεῖα

τὸ βαθ

οἱ βαθεῖς

αἱ βαθεῖαι

τὰ βαθέ-α

τὼ βαθεῖ

τὼ βαθεία

τὼ βαθεῖ

γενική

τοῦ βαθέ-ος

τῆς βαθείας

τοῦ βαθέος

τῶν βαθέ-ων

τῶν βαθειῶν

τῶν βαθέ-ων

τοῖν βαθέ-οιν

τοῖν βαθείαιν

τοῖν βαθέ-οιν

δοτική

τῷ βαθεῖ

τῂ βαθεί

τῷ βαθεῖ

τοῖς βαθέ-σι

ταῖς βαθείαις

τοῖς βαθέ-σι

τοῖν βαθέ-οιν

τοῖν βαθείαιν

τοῖν βαθέ-οιν

αἰτιατική

τὸν βαθύ-ν

τὴν βαθεῖαν

τὸ βαθ

τοὺς βαθεῖς

τὰς βαθείας

τὰ βαθέ-α

τὼ βαθεῖ

τὼ βαθεία

τὼ βαθεῖ

κλητική

ὦ βαθ

ὦ βαθεῖα

ὦ βαθ

ὦ βαθεῖς

ὦ βαθεῖαι

ὦ βαθέ-α

ὦ βαθεῖ

ὦ βαθεία

ὦ βαθεῖ

Παρατηρήσεις

Τὰ τριτόκλητα ἐπίθετα σὲ -υς, -εια, -υ:

1) στὸ ἀρσενικὸ (καὶ στὸ οὐδέτερο) εἶναι γενικῶς ὀξύτονα: βαθύς, βαρύς, βραδύς, γλυκύς, δασύς, εὐθύς, εὐρύς, ἡδύς, θρασύς, ὀξύς, παχύς, ταχύς, τραχύς, κ.ἄ. ΄ βαρύτονα εἶναι μόνο τὸ θῆλυς, θήλεια, θῆλυ καὶ τὸ ἥμισυς, ἡμίσεια, ἥμισυ.

2) Συναιροῦν τὸ χαρακτήρα ε μὲ τὸ ἀκόλουθο ει σὲ ει΄ τὸ ἥμισυς συναιρεῖ πολλὲς φορὲς καὶ τὸ ε+α στὸ τέλος τοῦ οὐδετέρου σὲ : τὰ ἡμίσεα καὶ τὰ ἡμίση.

3) Τὸ θηλυκὸ τὸ σχηματίζουν μὲ τὴν κατάληξη jα: βαθέ-jα, ὅπου τὸ ε+j συναιρεῖται σὲ -ει: βαθεῖα.

β) Δικατάληκτα (σὲ -υς, -υ, γεν. –υος -εος)

Θέμα: εὐβοτρυ- (εὔβοτρυς=ὁ ἔχων ἄφθονα σταφύλια)


Ἐνικός

Πληθυντικός

Δυϊκός

ὀνομαστική

ὁ,ἡ εὔβοτρυς

τὸ εὔβοτρυ

οἱ,αἱ εὐβότρυες

τὰ εὐβότρυα

τὼ εὐβότρυε

τὼ ευβότρυε

γενική

τοῦ εὐβότρυος

τοῦ εὐβότρυος

τῶν εὐβοτρύων

τῶν εὐβοτρύων

τοῖν εὐβοτρύοιν

τοῖν εὐβοτρύοιν

δοτική

τῷ,τῇ εὐβότρυϊ

τῷ εὐβότρυϊ

τοῖς,ταῖς εὐβότρυσι

τοῖς εὐβότρυσι

τοῖν εὐβοτρύοιν

τοῖν εὐβοτρύοιν

αἰτιατική

τὸν,τὴν εὔβοτρυν

τὸ εὔβοτρυ

τοὺς,τὰς εὐβότρυς

τὰ εὐβότρυα

τὼ εὐβότρυε

τὼ εὐβότρυε

κλητική

ὦ εὔβοτρυ

ὦ εὔβοτρυ

ὦ εὐβότρυα

ὦ εὐβότρυα

ὦ εὐβότρυε

ὦ εὐβότρυε


Β) Συμφωνόληκτα ἐπίθετα τῆς γ’ κλίσης

Ι) ἈΦΩΝΟΛΗΚΤΑ

α) Τρικατάληκτα

1) Σὲ -ας, -ασα, -αν

Θέμα: παντ-


Ἐνικός

Πληθυντικός

ὀνομαστική

ὁ πᾶς

ἡ πᾶσα

τὸ πᾶν

οἱ πάντες

αἱ πᾶσαι

τὰ πάντα

γενική

τοῦ παντός

τῆς πάσης

τοῦ παντός

τῶν πάντων

τῶν πασῶν

τῶν πάντων

δοτική

τῷ παντ

τῇ πάσ

τῷ παντ

τοῖς πᾶσι

ταῖς πάσαις

τοῖς πᾶσι

αἰτιατική

τὸν πάντα

τὴν πᾶσαν

τὸ πᾶν

τοὺς πάντας

τὰς πάσαις

τὰ πάντα

κλητική

ὦ πᾶς

ὦ πᾶσα

ὦ πᾶν

ὦ πάντες

ὦ πᾶσαι

ὦ πάντα




2) Σὲ -εις, -εσσα, -εν

Θέμα: Χαριεντ-, χαριετ- (χαρίεις=γεμάτος χάρη, χαριτωμένος)


Ἐνικός

Πληθυντικός

Δυϊκός

ὀνομαστική

ὁ χαρίεις

ἡ χαρίεσσα

τὸ χαρίεν

οἱ χαρίεντες

αἱ χαρίεσσαι

τὰ χαρίεντα

τὼ χαρίεντε

τὼ χαριέσσα

τὼ χαρίεντε

γενική

τοῦ χαρίεντος

τῆς χαριέσσης

τοῦ χαρίεντος

τῶν χαριέντων

τῶν χαριεσσῶν

τῶν χαριέντων

τοῖν χαριέντοιν

τοῖν χαριέσσαιν

τοῖν χαριέντοιν

δοτική

τῷ χαρίεντι

τῇ χαριέσσ

τῷ χαρίεντι

τοῖς χαρίεσι

ταῖς χαριέσσαις

τοῖς χαρίεσι

τοῖν χαριέντοιν

τοῖν χαριέσσαιν

τοῖν χαριέντοιν

αἰτιατική

τὸν χαρίεντα

τὴν χαρίεσσαν

τὸ χαρίεν

τοὺς χαρίεντας

τὰς χαριέσσας

τὰ χαρίεντα

τὼ χαρίεντε

τὼ χαριέσσα

τὼ χαρίεντε

κλητική

ὦ χαρίεν

ὦ χαρίεσσα

ὦ χαρίεν

ὦ χαρίεντες

ὦ χαρίεσσαι

ὦ χαρίεντα

ὦ χαρίεντε

ὦ χαριέσσα

ὦ χαρίεντε

3) Σὲ -ων, -ουσα, -ον

Θέμα: ἀκοντ- (ἄκων=μὴ θέλοντας, ἀκούσιος)


Ἐνικός

Πληθυντικός

Δυϊκός

ὀνομαστική

ὁ ἄκων

ἡ ἄκουσα

τὸ ἆκον

οἱ ἄκοντες

αἱ ἄκουσαι

τὰ ἄκοντα

τὼ ἄκοντε

τὼ ἀκούσα

τὼ ἄκοντε

γενική

τοῦ ἄκοντος

τῆς ἀκούσης

τοῦ ἄκοντος

τῶν ἀκόντων

τῶν ἀκουσῶν

τῶν ἀκόντων

τοῖν ἀκόντοιν

τοῖν ἀκούσαιν

τοῖν ἀκόντοιν

δοτική

τῷ ἄκοντι

τῇ ἀκούσ

τῷ ἄκοντι

τοῖς ἄκουσι

ταῖς ἀκούσαις

τὰς ἄκουσι

τοῖν ἀκόντοιν

τοῖν ἀκούσαιν

τοῖν ἀκόντοιν

αἰτιατική

τὸν ἄκοντα

τὴν ἄκουσαν

τὸ ἆκον

τοὺς ἄκοντας

τὰς ἀκούσας

τοῖς ἄκοντα

τὼ ἄκοντε

τὼ ἀκούσα

τὼ ἄκοντε

κλητική

ὦ ἆκον

ὦ ἄκουσα

ὦ ἆκον

ὦ ἄκοντες

ὦ ἄκουσαι

ὦ ἄκοντα

ὦ ἄκοντε

ὦ ἀκούσα

ὦ ἄκοντε

β) Δικατάληκτα

Μερικὰ ἀφωνόληκτα ἐπίθετα τῆς γ’ κλίσης εἶναι δικατάληκτα μὲ τρία γένη. Αὐτὰ εἶναι σύνθετα μὲ β’ συνθετικὸ οὐσιαστικὸ τριτόκλιτο ἀφωνόληκτο (χάρις, ἐλπίς, πούς, ὀδούς κ.ἄ.) καὶ κλίνονται συνήθως ὅπως τὸ β’ συνθετικό τους.


Ἐνικός

Πληθυντικός

ὀνομαστική

ὁ,ἡ εὔχαρις

τὸ εὔχαρι

οἱ,αἱ εὐχάριτες

τὰ εὐχάριτα

γενική

τοῦ,τῆς εὐχάριτος

τὼν εὐχαρίτων

δοτική

τῷ,τῇ εὐχάριτι

τοῖς,ταῖς εὐχάρισι

αἰτιατική

Τὸν,τὴν εὔχαριν

τὸ εὔχαρι

τοὺς, τὰς εὐχάριτας

τὰ εὐχάριτα

γ) Μονοκατάληκτα (μὲ δύο γένη)

Μερικὰ ἀφωνόληκτα ἐπίθετα τῆς γ’ κλίσης, ἁπλὰ ἤ σύνθετα, εἶναι μονοκατάληκτα μὲ δύο γένη. Αὐτὰ κλίνονται ὅπως τὰ ἀντίστοιχα οὐσιαστικὰ τῆς γ’ κλίσης.


Ἐνικός

Πληθυντικός

ὀνομαστική

ὁ,ἡ βλάξ

οἱ,αἱ βλάκες

γενική

τοῦ,τῆς βλακός

τῶν βλακῶν

δοτική

τῷ,τῇ βλακ

τοῖς,ταῖς βλαξ

αἰτιατική

Τὸν,τὴν βλάκα

τοὺς,τὰς βλάκας

κλητική

ὦ βλάξ

ὦ βλάκες

ΙΙ) ἘΝΡΙΝΟΛΗΚΤΑ ΚΑΙ ‘ΥΓΡΟΛΗΚΤΑ

α) Τρικατάληκτα

Θέμα: μελαν-


Ἐνικός

Πληθυντικός

Δυϊκός

ὀνομαστική

ὁ μέλας

ἡ μέλαινα

τὸ μέλαν

οἱ μέλανες

αἱ μέλαιναι

τὰ μέλανα

τὼ μέλανε

τὼ μελαίνα

τὼ μέλανε

γενική

τοῦ μέλανος

τῆς μελαίνης

τοῦ μέλανος

τῶν μελάνων

τῶν μελαινῶν

τῶν μελάνων

τοῖν μελάνοιν

τοῖν μελαίναιν

τοῖν μελάνοιν

δοτική

τῷ μέλανι

τῇ μελαίν

τῷ μέλανι

τοῖς μέλασι

ταῖς μελαίναις

τοῖς μέλασι

τοῖν μελάνοιν

τοῖν μελαίναιν

τοῖν μελάνοιν

αἰτιατική

τὸν μέλανα

τὴν μέλαιναν

τὸ μέλαν

τοὺς μέλανας

τὰς μελαίνας

τὰ μέλανα

τὼ μέλανε

τὼ μελαίνα

τὼ μέλανε

κλητική

ὦ μέλαν

ὦ μέλαινα

ὦ μέλαν

ὦ μέλανες

ὦ μέλαιναι

ὦ μέλανα

ὦ μέλανε

ὦ μελαίνα

ὦ μέλανε



Παρατηρήσεις

Σὲ ὅλα τὰ τρικατάληκτα ἐπίθετα τὸ θηλυκό:

1) λήγει σὲ -α βραχύχρονο: βαθύς, βαθεῖα΄ πᾶς, πᾶσα΄ ἑκών, ἓκοῦσα΄ μέλας, μέλαινα.

2) Στὴ γενικὴ τοῦ πληθυντικοῦ τονίζεται πάντοτε στὴ λήγουσα: τῶν βαθειῶν, πασῶν, ἑκουσιῶν, μελαινῶν.

β) Δικατάληκτα

{Ὁμοίως κλίνονται τὰ ἐπίθετα:

1) σὲ -ων, -ον (γεν. –ονος)

2) σὲ -ην, -εν (γεν. –ενος)

3) σὲ -ωρ, -ορ (γεν. –ορος)}

Θέμα: εὐδαιμον-


Ἐνικός

Πληθυντικός

Δυϊκός

ὀνομαστική

ὁ,ἡ εὐδαίμων

τὸ εὔδαιμον

οἱ,αἱ εὐδαίμονες

τὰ εὐδαίμονα

τὼ εὐδαίμονε

γενική

τοῦ,τῆς εὐδαίμονος

τοῦ εὐδαίμονος

τῶν εὐδαιμόνων

τῶν ευδαιμόνων

τοῖν εὐδαιμόνοιν

δοτική

τῷ,τῇ εὐδαίμονι

τῷ εὐδαίμονι

τοῖς,ταῖς εὐδαίμοσι

τοῖς εὐδαίμοσι

τοῖν εὐδαιμόνοιν

αἰτιατική

τὸν,τὴν εὐδαίμονα

τὸ εὔδαιμον

τοὺς,τὰς εὐδαίμονας

τὰ εὐδαίμονα

τὼ εὐδαίμονε

κλητική

ὦ εὔδαιμον

ὦ εὔδαιμον

ὦ εὐδαίμονες

ὦ εὐδαίμονα

ὦ εὐδαίμονε

Παρατηρήσεις

Τὰ δικατάληκτα ἐνρινόληκτα καὶ ὑγρόληκτα ἐπίθετα τῆς γ’ κλίσης ἔχουν ἀρχικὸ θέμα σὲ -ον, -εν, -ορ (εὐδαιμον-, ἀρρεν-, ἀπατορ-), ἀλλὰ στὴν ὀνομαστικὴ τοῦ ἐνικοῦ τοῦ ἀρσενικοῦ καὶ θηλυκοῦ δὲν παίρνουν κατάληξη καὶ τὸ βραχύχρονο φωνῆεν ποὺ εἶναι πρὶν ἀπὸ τὸ χαρακτήρα τὸ ἐκτείνουν σὲ μακρόχρονο, τὸ ο σὲ ω, τὸ ε σὲ η: (εὐδαιμον-) εὐδαίμων, (ἀρρεν-) ἄρρην, (ἀπατορ-) ἀπάτωρ.

γ) Μονοκατάληκτα (μὲ δύο γένη)

Αὐτὰ εἶναι ἁπλὰ ἤ σύνθετα μὲ β’ συνθετικὸ τριτόκλιτο ἐνρινόληκτο ἤ ὑγρόληκτο καὶ κλίνονται ὅπως τὰ ἀντίστοιχα οὐσιαστικὰ τῆς γ’ κλίσης.


Ἐνικός

Πληθυντικός

Δυϊκός

ὀνομαστική

ὁ,ἡ μάκαρ

οἱ,αἱ μάκαρες

τὼ μακάρε

γενική

τοῦ,τῆς μάκαρος

τῶν μακάρων

τοῖν μακάροιν

δοτική

τῷ, τῇ μάκαρι

τοῖς,ταῖς μακάρσι

τοῖν μακάροιν

αἰτιατική

τὸν,τὴν μάκαρα

τοὺς,τὰς μακάρας

τὼ μακάρε

κλητική

ὦ μάκαρ

ὦ μάκαρες

ὦ μακάρε


ΙΙΙ) ΣΙΓΜΟΛΗΚΤΑ ΔΙΚΑΤΑΛΗΚΤΑ (ΑΡΣ. ΚΑῚ ΘΗΛ. ΣΕ –ΗΣ, ΟΥΔ. ΣΕ –ΕΣ)

Θέμα: ἀληθεσ-


Ἐνικός

Πληθυντικός

Δυϊκός

ὀνομαστική

ὁ,ἡ ἀληθής

τὸ ἀληθές

οἱ,αἱ ἀληθεῖς

τὰ ἀληθ

τὼ ἀληθεῖ

γενική

τοῦ,τῆς ἀληθοῦς

τοῦ ἀληθοῦς

τῶν ἀληθῶν

τῶν ἀληθῶν

τοῖν ἀληθοῖν

δοτική

τῷ,τῇ ἀληθεῖ

τῷ ἀληθεῖ

τοῖς,ταῖς ἀληθέσι

τοῖς ἀληθέσι

τοῖν ἀληθοῖν

αἰτιατική

τὸν,τὴν ἀληθ

τὸ ἀληθές

τοὺς,τὰς ἀληθεῖς

τὰ ἀληθ

τὼ ἀληθεῖ

κλητική

ὦ ἀληθές

ὦ ἀληθές

ὦ ἀληθεῖς

ὦ ἀληθ

ὦ ἀληθεῖ

Θέμα: πληρεσ-


Ἐνικός

Πληθυντικός

Δυϊκός

ὀνομαστική

ὁ,ἡ πλήρης

τὸ πλῆρες

οἱ,αἱ πλήρεις

τὰ πλήρη

τὼ πλήρει

γενική

τοῦ,τῆς πλήρους

τοῦ πλήρους

τῶν πλήρων

τῶν πλήρων

τοῖν πλήροιν

δοτική

τῷ,τῇ πλήρει

τῷ πλήρει

τοῖς,ταῖς πλήρεσι

τοῖς πλήρεσι

τοῖν πλήροιν

αἰτιατική

τὸν,τὴν πλήρη

τὸ πλῆρες

τοὺς,τὰς πλήρεις

τὰ πλήρη

τὼ πλήρει

κλητική

ὦ πλῆρες

ὦ πλῆρες

ὦ πλήρεις

ὦ πλήρη

ὦ πλήρει

Θέμα: συνηθεσ-


Ἐνικός

Πληθυντικός

Δυϊκός

ὀνομαστική

ὁ,ἡ συνήθης

τὸ σύνηθες

οἱ,αἱ συνήθεις

τὰ συνήθη

τὼ συνήθει

γενική

τοῦ,τῆς συνήθους

τοῦ συνήθους

τῶν συνήθων

τῶν συνήθων

τοῖν συνήθοιν

δοτική

τῷ,τῇ συνήθει

τῷ συνήθει

τοῖς,ταῖς συνήθεσι

τοῖς συνήθεσι

τοῖν συνήθοιν

αἰτιατική

τὸν,τὴν συνήθη

τὸ σύνηθες

τοὺς,τὰς συνήθεις

τὰ συνήθη

τὼ συνήθει

κλητική

ὦ σύνηθες

ὦ σύνηθες

ὦ συνήθεις

ὦ συνήθεις

ὦ συνήθει

Κατὰ τὸ ἀληθὴς κλίνονται πολλὰ ὀξύτονα: ἀγενής, ἀκριβής, ἀσεβής, ἀσθενής, ἀμελής, ἀτυχής, ἐπιμελῆς, εύγενής, εὐσεβής, εὐτυχής, σαφής, ψευδής, κ.ἄ.

Κατὰ τὸ πλήρης κλίνονται ἐπίθετα:

Σὲ -ήρης: ὁ,ἡ μονήρης, τὸ μονῆρες΄ ὁ,ἡ ξιφήρης, τὸ ξιφῆρες, κ.ἄ.

Σὲ -ώδης: ὁ,ἡ δυσώδης, τὸ δυσῶδες΄ ὁ,ἡ εὐώδης, τὸ εὐῶδες.

Σὲ -ώλης: ὁ,ἡ ἐξώλης, τὸ ἐξῶλες (=ἐντελῶς χαμένος)΄ ὁ,ή προώλης, τὸ προῶλες (=ἀπὸ πρὶν χαμένος, ἄξιος νὰ χαθεῖ πρὶν ἀπὸ τὴν ὥρα του)΄ ὁ,ἡ πανώλης, τὸ πανῶλες (=ἐντελῶς χαμένος΄ καὶ μὲ ἐνεργητικὴ σημασία: αὐτὸς ποὺ καταστρέφει τὰ πάντα), κ.ἄ.

Κατὰ τὸ συνήθης κλίνονται ἐπίθετα:

Σὲ -ήθης: ὁ,ἡ εὐήθης, τὸ εὔηθες (=ἀγαθός, ἀπλοϊκός, ἀνόητος) κ.ἄ.

Σὲ -έθης: ὁ,ἡ εὐμεγέθης, τὸ εὐμέγεθες κ.ἄ.

Σὲ -άντης: ὁ,ἡ ἀνάντης, τὸ ἄναντες (=ἀνηφορικός)΄ ὁ,ἡ κατάντης, τὸ κάταντες (=κατηφορικός), κ.ἄ.

ἐπὶσης τὰ ἐπίθετα ὁ,ἡ αὐθάδης, τὸ αὔθαδες΄ ὁ,ἡ αὐτάρκης, τὸ αὔταρκες, κ.ἄ.

Παρατηρήσεις

Τὰ βαρύτονα σιγμόληκτα ἐπίθετα τῆς γ’ κλίσης σὲ -ης, -ες:

1) στὴν ἐνικὴ κλητικὴ τοῦ ἀρσενικοῦ καὶ τοῦ θηλυκοῦ καὶ στὴν ἐνικὴ ὀνομαστική, αἰτιατικὴ καὶ κλήτικὴ τοῦ οὐδετέρου ἀνεβάζουν τὸν τόνο (ἄν εἶναι ὑπερδισύλλαβα): ὁ,ἡ συνήθης, ὦ σύνηθες – τὸ σύνηθες.

2) Στὴ γενικὴ τοῦ πληθυντικοῦ τονίζονται στὴν παραλήγουσα ἀντίθετα μὲ τὸν εἰδικὸ κανὸνα τονισμοῦ 1 ἀπὸ ἀναλογία πρὸς τὴ γενικὴ τοῦ ἐνικοῦ: τῶν πληρέσ-ων, πληρέ-ων = πλήρων (ὅπως τοῦ πλήρους).